z dnia 8 marca 1990r.
(tekst ujednolicony w oparciu o: tekst jednolity - Dz. U. z 2001r. Nr 142 poz.1591,
zm. - Dz. U. z 2002r.: Nr 23 poz. 220, Nr 62 poz.558, Nr 113 poz. 984, Nr 153 poz.1271,
Nr 214 poz.1806, Dz.U. z 2003r. Nr 80 poz.717)

Rozdzial 1
Przepisy ogólne

Art. 1. 1. Mieszkancy gminy tworza z mocy prawa wspólnote samorzadowa.
2. Ilekroc w ustawie jest mowa o gminie, nalezy przez to rozumiec wspólnote samorzadowa oraz odpowiednie terytorium.

Art. 2. 1. Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu wlasnym i na wlasna odpowiedzialnosc.
2. Gmina posiada osobowosc prawna.
3. Samodzielnosc gminy podlega ochronie sadowej.

Art. 3. 1. O ustroju gminy stanowi jej statut.
2. Projekt statutu gminy powyzej 300 000 mieszkanców podlega uzgodnieniu z Prezesem Rady Ministrów na wniosek ministra wlasciwego do spraw administracji publicznej.
3. W sprawach spornych rozstrzyga Rada Ministrów.

Art. 4. 1. Rada Ministrów, w drodze rozporzadzenia:
1) tworzy, laczy, dzieli i znosi gminy oraz ustala ich granice,
2) nadaje gminie lub miejscowosci status miasta i ustala jego granice,
3) ustala i zmienia nazwy gmin oraz siedziby ich wladz.
2. Rozporzadzenie, o którym mowa w ust. 1, moze byc wydane takze na wniosek zainteresowanej rady gminy.
3. Ustalenie i zmiana granic gmin dokonywane sa w sposób zapewniajacy gminie terytorium mozliwie jednorodne ze wzgledu na uklad osadniczy i przestrzenny, uwzgledniajacy wiezi spoleczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniajacy zdolnosc wykonywania zadan publicznych.
4. Nadanie gminie lub miejscowosci statusu miasta, ustalenie jego granic i ich zmiana dokonywane sa w sposób uwzgledniajacy infrastrukture spoleczna i techniczna oraz uklad urbanistyczny i charakter zabudowy.
5. Zmiany, o których mowa w ust. 1, nastepuja z dniem 1 stycznia.

Art. 4a. 1. Wydanie rozporzadzenia, o którym mowa w art. 4 ust. 1, wymaga zasiegniecia przez ministra wlasciwego do spraw administracji publicznej opinii zainteresowanych rad gmin, poprzedzonych przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z mieszkancami, a w przypadku zmian granic gmin naruszajacych granice powiatów lub województw - dodatkowo opinii odpowiednich rad powiatów lub sejmików województw, z zastrzezeniem ust. 2.
2. Konsultacje z mieszkancami w sprawach zmiany granic gmin lub granic miasta polegajacej na wylaczeniu obszaru lub czesci obszaru jednostki pomocniczej gminy i jego wlaczeniu do sasiedniej jednostki pomocniczej tej gminy lub do sasiedniej gminy moga zostac ograniczone do:
1) mieszkanców jednostki pomocniczej gminy objetych zmiana - przez odpowiednie rady gmin,
2) mieszkanców gmin objetych zmiana naruszajaca granice powiatów lub województw - przez odpowiednie rady powiatów lub sejmiki województw.
3. W przypadku niewyrazenia opinii, o której mowa w ust. 1, w terminie 3 miesiecy od dnia otrzymania wystapienia o opinie, wymóg zasiegniecia opinii uznaje sie za spelniony.

Art. 4b. 1. Wydanie rozporzadzenia, o którym mowa w art. 4 ust. 1, na wniosek rady gminy wymaga:
1) wniosku rady gminy poprzedzonego przeprowadzeniem przez te rade konsultacji z mieszkancami, wraz z uzasadnieniem oraz niezbednymi dokumentami, mapami i informacjami potwierdzajacymi zasadnosc wniosku,
2) opinii rad gmin objetych wnioskiem, poprzedzonych przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z mieszkancami, a w przypadku zmiany granic gminy naruszajacej granice powiatów lub województw - opinii odpowiednich rad powiatów lub sejmików województw,
3) opinii wojewody wlasciwego dla gminy lub gmin objetych wnioskiem.
2. Do wniosku i opinii, o których mowa w ust. 1, przepisy art. 4a ust. 2 i 3 stosuje sie odpowiednio.
3. Rada gminy wystepuje z wnioskiem, o którym mowa w ust. 1, do ministra wlasciwego do spraw administracji publicznej za posrednictwem wojewody, w terminie do dnia 31 marca.
4. Rada Ministrów okresli, w drodze rozporzadzenia, tryb postepowania przy skladaniu wniosków, o których mowa w ust. 1, oraz dokumenty, które nalezy dolaczyc do wniosku.

Art. 5. 1. Gmina moze tworzyc jednostki pomocnicze: solectwa oraz dzielnice, osiedla i inne. Jednostka pomocnicza moze byc równiez polozone na terenie gminy miasto.
2. Jednostke pomocnicza tworzy rada gminy, w drodze uchwaly, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkancami lub z ich inicjatywy.
3. Zasady tworzenia, laczenia, podzialu oraz znoszenia jednostki pomocniczej okresla statut gminy.
4. (skreslony).

Art. 5a. 1. W wypadkach przewidzianych ustawa oraz w innych sprawach waznych dla gminy moga byc przeprowadzane na jej terytorium konsultacje z mieszkancami gminy.
2. Zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkancami gminy okresla uchwala rady gminy.

Art. 5b. 1. Gmina podejmuje dzialania na rzecz wspierania i upowszechniania idei samorzadowej wsród mieszkanców gminy, w tym zwlaszcza wsród mlodziezy.
2. Rada gminy na wniosek zainteresowanych srodowisk moze wyrazic zgode na utworzenie mlodziezowej rady gminy majacej charakter konsultacyjny.
3. Rada gminy, powolujac mlodziezowa rade gminy, nadaje jej statut okreslajacy tryb wyboru jej czlonków i zasady dzialania.

Rozdzial 2
Zakres dzialania i zadania gminy

Art. 6. 1. Do zakresu dzialania gminy naleza wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzezone ustawami na rzecz innych podmiotów.
2. Jezeli ustawy nie stanowia inaczej, rozstrzyganie w sprawach, o których mowa w ust. 1, nalezy do gminy.

Art. 7. 1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty nalezy do zadan wlasnych gminy. W szczególnosci zadania wlasne obejmuja sprawy:
1) ladu przestrzennego, gospodarki nieruchomosciami, ochrony srodowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej,
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
3) wodociagów i zaopatrzenia w wode, kanalizacji, usuwania i oczyszczania scieków komunalnych, utrzymania czystosci i porzadku oraz urzadzen sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energie elektryczna i cieplna oraz gaz,
4) lokalnego transportu zbiorowego,
5) ochrony zdrowia,
6) pomocy spolecznej, w tym osrodków i zakladów opiekunczych,
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego,
8) edukacji publicznej,
9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych placówek upowszechniania kultury,
10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urzadzen sportowych,
11) targowisk i hal targowych,
12) zieleni gminnej i zadrzewien,
13) cmentarzy gminnych,
14) porzadku publicznego i bezpieczenstwa obywateli oraz ochrony przeciwpozarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposazenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego,
15) utrzymania gminnych obiektów i urzadzen uzytecznosci publicznej oraz obiektów administracyjnych,
16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciazy opieki socjalnej, medycznej i prawnej,
17) wspierania i upowszechniania idei samorzadowej,
18) promocji gminy,
19) wspólpracy z organizacjami pozarzadowymi,
20) wspólpracy ze spolecznosciami lokalnymi i regionalnymi innych panstw.
2. Ustawy okreslaja, które zadania wlasne gminy maja charakter obowiazkowy.
3. Przekazanie gminie, w drodze ustawy, nowych zadan wlasnych wymaga zapewnienia koniecznych srodków finansowych na ich realizacje w postaci zwiekszenia dochodów wlasnych gminy lub subwencji. Przepis art. 8 ust. 4 i 5 stosuje sie odpowiednio.

Art. 8. 1. Ustawy moga nakladac na gmine obowiazek wykonywania zadan zleconych z zakresu administracji rzadowej, a takze z zakresu organizacji przygotowan i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.
2. Zadania z zakresu administracji rzadowej gmina moze wykonywac równiez na podstawie porozumienia z organami tej administracji.
2a. Gmina moze wykonywac zadania z zakresu wlasciwosci powiatu oraz zadania z zakresu wlasciwosci województwa na podstawie porozumien z tymi jednostkami samorzadu terytorialnego.
2b. Spory majatkowe wynikle z porozumien, o których mowa w ust. 2 i 2a oraz w art. 74, rozpatruje sad powszechny.
3. Gmina otrzymuje srodki finansowe w wysokosci koniecznej do wykonania zadan, o których mowa w ust. 1, 2 i 2a.
4. Szczególowe zasady i terminy przekazywania srodków finansowych, o których mowa w ust. 3, okreslaja ustawy nakladajace na gminy obowiazek wykonywania zadan zleconych lub zawarte porozumienia.
5. W przypadku niedotrzymania terminów, o których mowa w ust. 4, gminie przysluguja odsetki w wysokosci ustalonej dla zaleglosci podatkowych.

Art. 9. 1. W celu wykonywania zadan gmina moze tworzyc jednostki organizacyjne, a takze zawierac umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarzadowymi.
2. Gmina oraz inna gminna osoba prawna moze prowadzic dzialalnosc gospodarcza wykraczajaca poza zadania o charakterze uzytecznosci publicznej wylacznie w przypadkach okreslonych w odrebnej ustawie.
3. Formy prowadzenia gospodarki gminnej, w tym wykonywania przez gmine zadan o charakterze uzytecznosci publicznej, okresla odrebna ustawa.
4. Zadaniami uzytecznosci publicznej, w rozumieniu ustawy, sa zadania wlasne gminy, okreslone w art. 7 ust. 1, których celem jest biezace i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludnosci w drodze swiadczenia uslug powszechnie dostepnych.

Art. 10. 1. Wykonywanie zadan publicznych moze byc realizowane w drodze wspóldzialania miedzy jednostkami samorzadu terytorialnego.
2. Gminy, zwiazki miedzygminne oraz stowarzyszenia jednostek samorzadu terytorialnego moga sobie wzajemnie badz innym jednostkom samorzadu terytorialnego udzielac pomocy, w tym pomocy finansowej.

Rozdzial 3
Wladze gminy

Art. 11. 1. Mieszkancy gminy podejmuja rozstrzygniecia w glosowaniu powszechnym (poprzez wybory i referendum) lub za posrednictwem organów gminy.
2. (skreslony).

Art. 11a. 1. Organami gminy sa:
1) rada gminy,
2) wójt (burmistrz, prezydent miasta).
2. Zasady i tryb przeprowadzania wyborów do rady gminy oraz wyboru wójta (burmistrza, prezydenta miasta) okreslaja odrebne ustawy.
3. Ilekroc w ustawie jest mowa o wójcie, nalezy przez to rozumiec takze burmistrza oraz prezydenta miasta.

Art. 11b. 1. Dzialalnosc organów gminy jest jawna. Ograniczenia jawnosci moga wynikac wylacznie z ustaw.
2. Jawnosc dzialania organów gminy obejmuje w szczególnosci prawo obywateli do uzyskiwania informacji, wstepu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji, a takze dostepu do dokumentów wynikajacych z wykonywania zadan publicznych, w tym protokolów posiedzen organów gminy i komisji rady gminy.
3. Zasady dostepu do dokumentów i korzystania z nich okresla statut gminy.

Art. 12. Zasady i tryb przeprowadzania referendum gminnego okresla odrebna ustawa.

Art. 13. (skreslony).

Art. 14. Uchwaly rady gminy zapadaja zwykla wiekszoscia glosów w obecnosci co najmniej polowy ustawowego skladu rady, w glosowaniu jawnym, chyba ze ustawa stanowi inaczej.

Art. 15. 1. Z zastrzezeniem art. 12 organem stanowiacym i kontrolnym w gminie jest rada gminy.
2. Jezeli siedziba rady gminy znajduje sie w miescie polozonym na terytorium tej gminy, rada nosi nazwe rady miejskiej.

Art. 16. Kadencja rady gminy trwa 4 lata liczac od dnia wyboru.

Art. 17. W sklad rady wchodza radni w liczbie:
1) pietnastu w gminach do 20 000 mieszkanców,
2) dwudziestu jeden w gminach do 50 000 mieszkanców,
3) dwudziestu trzech w gminach do 100 000 mieszkanców,
4) dwudziestu pieciu w gminach do 200 000 mieszkanców
oraz po trzech na kazde dalsze rozpoczete 100 000 mieszkanców, nie wiecej jednak niz czterdziestu pieciu radnych.

Art. 18. 1. Do wlasciwosci rady gminy naleza wszystkie sprawy pozostajace w zakresie dzialania gminy, o ile ustawy nie stanowia inaczej.
2. Do wylacznej wlasciwosci rady gminy nalezy:
1) uchwalanie statutu gminy,
2) ustalanie wynagrodzenia wójta, stanowienie o kierunkach jego dzialania oraz przyjmowanie sprawozdan z jego dzialalnosci,
3) powolywanie i odwolywanie skarbnika gminy, który jest glównym ksiegowym budzetu, oraz sekretarza gminy - na wniosek wójta,
4) uchwalanie budzetu gminy, rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budzetu oraz podejmowanie uchwaly w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium z tego tytulu,
5) uchwalanie studium uwarunkowan i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
6) uchwalanie programów gospodarczych,
7) ustalanie zakresu dzialania jednostek pomocniczych, zasad przekazywania im skladników mienia do korzystania oraz zasad przekazywania srodków budzetowych na realizacje zadan przez te jednostki,
8) podejmowanie uchwal w sprawach podatków i oplat w granicach okreslonych w odrebnych ustawach,
9) podejmowanie uchwal w sprawach majatkowych gminy, przekraczajacych zakres zwyklego zarzadu, dotyczacych:
a) okreslania zasad nabycia, zbycia i obciazenia nieruchomosci gruntowych oraz ich wydzierzawiania lub najmu na okres dluzszy niz trzy lata, o ile ustawy szczególne nie stanowia inaczej; do czasu okreslenia zasad wójt moze dokonywac tych czynnosci wylacznie za zgoda rady gminy,
b) emitowania obligacji oraz okreslania zasad ich zbywania, nabywania i wykupu przez wójta,
c) zaciagania dlugoterminowych pozyczek i kredytów,
d) ustalania maksymalnej wysokosci pozyczek i kredytów krótkoterminowych zaciaganych przez wójta w roku budzetowym,
e) zobowiazan w zakresie podejmowania inwestycji i remontów o wartosci przekraczajacej granice ustalana corocznie przez rade gminy,
f) tworzenia i przystepowania do spólek i spóldzielni oraz rozwiazywania i wystepowania z nich,
g) okreslania zasad wnoszenia, cofania i zbywania udzialów i akcji przez wójta,
h) tworzenia, likwidacji i reorganizacji przedsiebiorstw, zakladów i innych gminnych jednostek organizacyjnych oraz wyposazania ich w majatek,
i) ustalania maksymalnej wysokosci pozyczek i poreczen udzielanych przez wójta w roku budzetowym,
10) okreslanie wysokosci sumy, do której wójt moze samodzielnie zaciagac zobowiazania,
11) podejmowanie uchwal w sprawie przyjecia zadan, o których mowa w art. 8 ust. 2 i 2a,
12) podejmowanie uchwal w sprawach wspóldzialania z innymi gminami oraz wydzielanie na ten cel odpowiedniego majatku,
12a) podejmowanie uchwal w sprawach wspólpracy ze spolecznosciami lokalnymi i regionalnymi innych panstw oraz przystepowania do miedzynarodowych zrzeszen spolecznosci lokalnych i regionalnych,
13) podejmowanie uchwal w sprawach: herbu gminy, nazw ulic i placów publicznych oraz wznoszenia pomników,
14) nadawanie honorowego obywatelstwa gminy,
14a) podejmowanie uchwal w sprawie zasad udzielania stypendiów dla uczniów i studentów,
15) stanowienie w innych sprawach zastrzezonych ustawami do kompetencji rady gminy.
3. (skreslony).
4. (skreslony).

Art. 18a. 1. Rada gminy kontroluje dzialalnosc wójta, gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy; w tym celu powoluje komisje rewizyjna.
2. W sklad komisji rewizyjnej wchodza radni, w tym przedstawiciele wszystkich klubów, z wyjatkiem radnych pelniacych funkcje, o których mowa w art. 19 ust. 1.
3. Komisja rewizyjna opiniuje wykonanie budzetu gminy i wystepuje z wnioskiem do rady gminy w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium wójtowi. Wniosek w sprawie absolutorium podlega zaopiniowaniu przez regionalna izbe obrachunkowa.
4. Komisja rewizyjna wykonuje inne zadania zlecone przez rade w zakresie kontroli. Uprawnienie to nie narusza uprawnien kontrolnych innych komisji, powolywanych przez rade gminy na podstawie art. 21 ust. 1.
5. Zasady i tryb dzialania komisji rewizyjnej okresla statut gminy.

Art. 19. 1. Rada gminy wybiera ze swego grona przewodniczacego i 1-3 wiceprzewodniczacych bezwzgledna wiekszoscia glosów w obecnosci co najmniej polowy ustawowego skladu rady, w glosowaniu tajnym.
2. Zadaniem przewodniczacego jest wylacznie organizowanie pracy rady oraz prowadzenie obrad rady. Przewodniczacy moze wyznaczyc do wykonywania swoich zadan wiceprzewodniczacego. W przypadku nieobecnosci przewodniczacego i niewyznaczenia wiceprzewodniczacego, zadania przewodniczacego wykonuje wiceprzewodniczacy najstarszy wiekiem.
3. (skreslony)
4. Odwolanie przewodniczacego i wiceprzewodniczacych nastepuje na wniosek co najmniej 1/4 ustawowego skladu rady gminy w trybie okreslonym w ust. 1.
5. W przypadku rezygnacji przewodniczacego lub wiceprzewodniczacego rada podejmuje uchwale w sprawie przyjecia tej rezygnacji nie pózniej niz w ciagu 1 miesiaca od dnia zlozenia rezygnacji.
6. Niepodjecie uchwaly, o której mowa w ust. 5, w ciagu 1 miesiaca od dnia zlozenia rezygnacji przez przewodniczacego lub wiceprzewodniczacego jest równoznaczne z przyjeciem rezygnacji przez rade gminy z uplywem ostatniego dnia miesiaca, w którym powinna byc podjeta uchwala.

Art. 20. 1. Rada gminy obraduje na sesjach zwolywanych przez przewodniczacego w miare potrzeby, nie rzadziej jednak niz raz na kwartal. Do zawiadomienia o zwolaniu sesji dolacza sie porzadek obrad wraz z projektami uchwal.
1a. Rada gminy moze wprowadzic zmiany w porzadku bezwzgledna wiekszoscia glosów ustawowego skladu rady.
2. Pierwsza sesje nowo wybranej rady gminy zwoluje przewodniczacy rady poprzedniej kadencji w ciagu 7 dni po ogloszeniu zbiorczych wyników wyborów do rad na obszarze calego kraju lub w przypadku wyborów przedterminowych w ciagu 7 dni po ogloszeniu wyników wyborów do rady gminy, z zastrzezeniem ust. 2b.
2a. Po uplywie terminu okreslonego w ust. 2 sesje zwoluje komisarz wyborczy w ciagu 21 dni po ogloszeniu zbiorczych wyników wyborów dla calego kraju lub w przypadku wyborów przedterminowych w ciagu 21 dni po ogloszeniu wyników wyborów do rady gminy.
2b. Jezeli wybory byly wynikiem referendum lokalnego w sprawie odwolania rady gminy, pierwsza sesje zwoluje osoba, która Prezes Rady Ministrów wyznaczyl do pelnienia funkcji organów jednostki samorzadu terytorialnego.
2c. Pierwsza sesje nowo wybranej rady gminy, do czasu wyboru przewodniczacego rady, prowadzi najstarszy wiekiem radny obecny na sesji.
3. Na wniosek wójta lub co najmniej 1/4 ustawowego skladu rady gminy przewodniczacy obowiazany jest zwolac sesje w ciagu 7 dni od dnia zlozenia wniosku. Wniosek o zwolanie sesji powinien spelniac wymogi okreslone w ust. 1 w zdaniu drugim.
4. Do zmiany porzadku obrad sesji zwolanej w trybie okreslonym w ust. 3 stosuje sie przepis ust. 1a, z tym ze dodatkowo wymagana jest zgoda wnioskodawcy.
5. Na wniosek wójta przewodniczacy rady gminy jest obowiazany wprowadzic do porzadku obrad najblizszej sesji rady gminy projekt uchwaly, jezeli wplynal on do rady gminy co najmniej 7 dni przed dniem rozpoczecia sesji rady.

Art. 21. 1. Rada gminy ze swojego grona moze powolywac stale i dorazne komisje do okreslonych zadan, ustalajac przedmiot dzialania oraz sklad osobowy.
2. (skreslony).
3. Komisje podlegaja radzie gminy, przedkladaja jej plan pracy oraz sprawozdania z dzialalnosci.
4. W posiedzeniach komisji moga uczestniczyc radni niebedacy jej czlonkami. Moga oni zabierac glos w dyskusji i skladac wnioski bez prawa udzialu w glosowaniu.

Art. 22. 1. Organizacje wewnetrzna oraz tryb pracy organów gminy okresla statut gminy.
2. Statut gminy podlega ogloszeniu w wojewódzkim dzienniku urzedowym.

Art. 23. 1. Radny obowiazany jest kierowac sie dobrem wspólnoty samorzadowej gminy. Radny utrzymuje stala wiez z mieszkancami oraz ich organizacjami, a w szczególnosci przyjmuje zglaszane przez mieszkanców gminy postulaty i przedstawia je organom gminy do rozpatrzenia, nie jest jednak zwiazany instrukcjami wyborców.
2. Radni moga tworzyc kluby radnych, dzialajace na zasadach okreslonych w statucie gminy.

Art. 23a. 1. Przed przystapieniem do wykonywania mandatu radni skladaja slubowanie:
" Wierny Konstytucji i prawu Rzeczpospolitej Polskiej slubuje uroczyscie obowiazki radnego sprawowac godnie, rzetelnie i uczciwie, majac na wzgledzie dobro mojej gminy i jej mieszkanców."
2. Slubowanie odbywa sie w ten sposób, ze po odczytaniu roty wywolani kolejno radni powstaja i wypowiadaja slowo "slubuje". Slubowanie moze byc zlozone z dodaniem zdania: "Tak mi dopomóz Bóg."
3. Radni nieobecni na pierwszej sesji rady gminy oraz radni, którzy uzyskali mandat w czasie trwania kadencji, skladaja slubowanie na pierwszej sesji, na której sa obecni.
4. Odmowa zlozenia slubowania oznacza zrzeczenie sie mandatu.

Art. 24. Radny jest obowiazany brac udzial w pracach rady gminy i jej komisji oraz innych instytucji samorzadowych, do których zostal wybrany lub desygnowany.

Art. 24a. 1. Z radnym nie moze byc nawiazywany stosunek pracy w urzedzie gminy, w której radny uzyskal mandat.
2. Radny nie moze pelnic funkcji kierownika gminnej jednostki organizacyjnej oraz jego zastepcy.
3. (skreslony)
4. (skreslony).

Art. 24b. 1. Osoba wybrana na radnego nie moze wykonywac pracy w ramach stosunku pracy w urzedzie gminy, w której uzyskala mandat, oraz wykonywac funkcji kierownika lub jego zastepcy w jednostce organizacyjnej tej gminy. Przed przystapieniem do wykonywania mandatu osoba ta obowiazana jest zlozyc wniosek o urlop bezplatny w terminie 7 dni od dnia ogloszenia wyników wyborów przez wlasciwy organ wyborczy.
2. Radny, o którym mowa w ust. 1, otrzymuje urlop bezplatny na okres sprawowania mandatu oraz 3 miesiecy po jego wygasnieciu.
3. Radny otrzymuje urlop bezplatny bez wzgledu na rodzaj i okres trwania stosunku pracy. Stosunek pracy zawarty na czas okreslony, który ustalby przed terminem zakonczenia urlopu bezplatnego, przedluza sie do 3 miesiecy po zakonczeniu tego urlopu.
4. W przypadku radnego wykonujacego funkcje kierownika lub jego zastepcy w jednostce organizacyjnej, przejetej lub utworzonej przez gmine w czasie kadencji, termin, o którym mowa w ust. 1, wynosi 6 miesiecy od dnia przejecia lub utworzenia tej jednostki.
5. Niezlozenie przez radnego wniosku, o którym mowa w ust. 1, jest równoznaczne ze zrzeczeniem sie mandatu.
6. Przepisy ust. 1-5 stosuje sie odpowiednio w przypadku obsadzenia mandatu rady w drodze uchwaly rady gminy podjetej na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. Nr 95, poz. 602 i Nr 160, poz. 1060 oraz z 2001 r. Nr 45, poz. 497 i Nr 89, poz. 971).

Art. 24c. Po wygasnieciu mandatu pracodawca przywraca radnego do pracy na tym samym lub równorzednym stanowisku pracy z wynagrodzeniem odpowiadajacym wynagrodzeniu, jakie radny otrzymywalby, gdyby nie przyslugujacy urlop bezplatny. Radny zglasza gotowosc przystapienia do pracy w terminie 7 dni od dnia wygasniecia mandatu.

Art. 24d. Wójt nie moze powierzyc radnemu gminy, w której radny uzyskal mandat, wykonywania pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Art. 24e. 1. Radni nie moga podejmowac dodatkowych zajec ani otrzymywac darowizn mogacych podwazyc zaufanie wyborców do wykonywania mandatu zgodnie z art. 23a ust. 1.
2. Radni nie moga powolywac sie na swój mandat w zwiazku z podjetymi dodatkowymi zajeciami badz dzialalnoscia gospodarcza prowadzona na wlasny rachunek lub wspólnie z innymi osobami.

Art. 24f. 1. Radni nie moga prowadzic dzialalnosci gospodarczej na wlasny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której radny uzyskal mandat, a takze zarzadzac taka dzialalnoscia lub byc przedstawicielem czy pelnomocnikiem w prowadzeniu takiej dzialalnosci.
1a. Jezeli radny przed rozpoczeciem wykonywania mandatu prowadzil dzialalnosc gospodarcza, o której mowa w ust. 1, jest obowiazany do zaprzestania prowadzenia tej dzialalnosci gospodarczej w ciagu 3 miesiecy od dnia zlozenia slubowania. Niewypelnienie obowiazku, o którym mowa w zdaniu pierwszym, stanowi podstawe do stwierdzenia wygasniecia mandatu radnego w trybie art. 190 ustawy, o której mowa w art. 24b ust 6.
2. Radni i ich malzonkowie oraz malzonkowie wójtów, zastepców wójtów, sekretarzy gminy, skarbników gminy, kierowników jednostek organizacyjnych gminy oraz osób zarzadzajacych i czlonków organów zarzadzajacych gminnymi osobami prawnymi nie moga byc czlonkami wladz zarzadzajacych lub kontrolnych i rewizyjnych ani pelnomocnikami spólek handlowych z udzialem gminnych osób prawnych lub przedsiebiorców, w których uczestnicza takie osoby. Wybór lub powolanie tych osób na te funkcje sa z mocy prawa niewazne.
3. (skreslony).
4. Jezeli wybór lub powolanie, o którym mowa w ust. 2, nastapily przed rozpoczeciem wykonywania mandatu radnego albo dniem wyboru wójta lub przed powolaniem na stanowisko zastepcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy oraz osoby zarzadzajacej i czlonka organu zarzadzajacego gminna osoba prawna, osoby o których mowa w ust.2 sa obowiazane zrzec sie stanowiska lub funkcji w terminie 3 miesiecy od dnia zlozenia slubowania przez radnego albo wójta lub od dnia powolania na to stanowisko. W razie niezrzeczenia sie stanowiska lub funkcji osoba, o której mowa w ust.2 traci je z mocy prawa po uplywie terminu, o którym mowa w zdaniu pierwszym.
5. Radni nie moga posiadac pakietu wiekszego niz 10% udzialów lub akcji w spólkach prawa handlowego z udzialem gminnych osób prawnych lub przedsiebiorców, w których uczestnicza takie osoby. Udzialy lub akcje przekraczajace ten pakiet powinny byc zbyte przez radnego przed pierwsza sesja rady gminy, a w razie niezbycia ich nie uczestnicza one przez okres sprawowania mandatu i dwóch lat po jego wygasnieciu w wykonywaniu przyslugujacych im uprawnien (prawa glosu, prawa do dywidendy, prawa do podzialu majatku, prawa poboru).
6. (uchylony)

Art. 24g. (skreslony).

Art. 24h. 1. Radny, wójt, zastepca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarzadzajaca i czlonek organu zarzadzajacego gminna osoba prawna oraz osoba wydajaca decyzje administracyjne w imieniu wójta sa obowiazani do zlozenia oswiadczenia o swoim stanie majatkowym, zwanego dalej "oswiadczeniem majatkowym". Oswiadczenie majatkowe dotyczy ich majatku odrebnego oraz majatku objetego malzenska wspólnoscia majatkowa. Oswiadczenie majatkowe zawiera informacje o:
1) zasobach pienieznych, nieruchomosciach, udzialach i akcjach w spólkach handlowych oraz o nabyciu od Skarbu Panstwa, innej panstwowej osoby prawnej, jednostek samorzadu terytorialnego, ich zwiazków lub od komunalnej osoby prawnej mienia, które podlegalo zbyciu w drodze przetargu, a takze dane o prowadzeniu dzialalnosci gospodarczej oraz dotyczace zajmowania stanowisk w spólkach handlowych,
2) dochodach osiaganych z tytulu zatrudnienia lub innej dzialalnosci zarobkowej lub zajec, z podaniem kwot uzyskiwanych z kazdego tytulu,
3) mieniu ruchomym o wartosci powyzej 10.000 zlotych,
4) zobowiazaniach pienieznych o wartosci powyzej 10.000 zlotych, w tym zaciagnietych kredytach i pozyczkach oraz warunkach, na jakich zostaly udzielone.
2. Osoba skladajaca oswiadczenie majatkowe okresla w nim przynaleznosc poszczególnych skladników majatkowych, dochodów i zobowiazan do majatku odrebnego i majatku objetego malzenska wspólnoscia majatkowa.
3. Oswiadczenie majatkowe wraz z kopia swojego zeznania o wysokosci osiagnietego dochodu w roku podatkowym (PIT) za rok poprzedni i jego korekta skladaja w dwóch egzemplarzach:
1) radny - przewodniczacemu rady gminy,
2) wójt, przewodniczacy rady gminy - wojewodzie,
3) zastepca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarzadzajaca i czlonek organu zarzadzajacego gminna osoba prawna oraz osoba wydajaca decyzje administracyjne w imieniu wójta - wójtowi.
4. Radny i wójt skladaja pierwsze oswiadczenie majatkowe w terminie 30 dni od dnia zlozenia slubowania. Do pierwszego oswiadczenia majatkowego radny jest obowiazany dolaczyc informacje o sposobie i terminie zaprzestania prowadzenia dzialalnosci gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminy, w której uzyskal mandat, a wójt informacje o zaprzestaniu prowadzenia dzialalnosci gospodarczej, jezeli taka dzialalnosc prowadzili przed dniem wyboru. Kolejne oswiadczenia majatkowe sa skladane przez radnego i wójta co roku do dnia 30 kwietnia, wedlug stanu na dzien 31 grudnia roku poprzedniego, oraz na 2 miesiace przed uplywem kadencji.
5. Zastepca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarzadzajaca i czlonek organu zarzadzajacego gminna osoba prawna oraz osoba wydajaca decyzje administracyjne w imieniu wójta skladaja pierwsze oswiadczenie majatkowe w terminie 30 dni od dnia powolania na stanowisko lub od dnia zatrudnienia. Do pierwszego oswiadczenia majatkowego zastepca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarzadzajaca i czlonek organu zarzadzajacego gminna osoba prawna oraz osoba wydajaca decyzje administracyjne w imieniu wójta sa obowiazani dolaczyc informacje o sposobie i terminie zaprzestania prowadzenia dzialalnosci gospodarczej, jezeli prowadzili ja przed dniem powolania lub zatrudnienia. Kolejne oswiadczenia majatkowe sa skladane przez nich co roku do dnia 30 kwietnia, wedlug stanu na dzien 31 grudnia roku poprzedniego, oraz w dniu odwolania ze stanowiska lub rozwiazania umowy o prace.
6. Analizy danych zawartych w oswiadczeniu majatkowym dokonuja osoby, którym zlozono oswiadczenie majatkowe. Osoby, którym zlozono oswiadczenie majatkowe, przekazuja jeden egzemplarz urzedowi skarbowemu wlasciwemu ze wzgledu na miejsce zamieszkania osoby skladajacej oswiadczenie majatkowe. Oswiadczenie majatkowe przechowuje sie przez 6 lat.
7. Analizy danych zawartych w oswiadczeniu majatkowym dokonuje równiez urzad skarbowy wlasciwy ze wzgledu na miejsce zamieszkania osoby skladajacej oswiadczenie majatkowe. Analizujac oswiadczenie majatkowe, urzad skarbowy uwzglednia równiez zeznanie o wysokosci osiagnietego dochodu w roku podatkowym (PIT) malzonka osoby skladajacej oswiadczenie.
8. Podmiot dokonujacy analizy, o której mowa w ust. 6 i 7, jest uprawniony do porównania tresci analizowanego oswiadczenia majatkowego oraz zalaczonej kopii zeznania o wysokosci osiagnietego dochodu w roku podatkowym (PIT) z trescia uprzednio zlozonych oswiadczen majatkowych oraz z dolaczonymi do nich kopiami zeznan o wysokosci osiagnietego dochodu w roku podatkowym (PIT).
9. W przypadku podejrzenia, ze osoba skladajaca oswiadczenie majatkowe podala w nim nieprawde lub zataila prawde, podmiot dokonujacy analizy oswiadczenia wystepuje do dyrektora urzedu kontroli skarbowej wlasciwego ze wzgledu na miejsce zamieszkania osoby skladajacej oswiadczenie z wnioskiem o kontrole jej oswiadczenia majatkowego.
10. W przypadku odmowy wszczecia kontroli oswiadczenia majatkowego podmiotowi, który zlozyl wniosek w tej sprawie, przysluguje odwolanie do Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej.
11. Do postepowania w sprawie kontroli oswiadczenia majatkowego stosuje sie odpowiednio przepisy ustawy z dnia 28 wrzesnia 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 1999 r. Nr 54, poz. 572 i Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 70, poz. 816, Nr 104, poz. 1103 i Nr 116, poz. 1216, z 2001 r. Nr 14, poz. 143, Nr 81, poz. 877 i Nr 110, poz. 1189 oraz z 2002 r. Nr 41, poz. 365, Nr 74, poz. 676, Nr 89, poz. 804, Nr 141, poz. 1178 i Nr 153, poz. 1271) dotyczace kontroli oswiadczen majatkowych osób zatrudnionych lub pelniacych sluzbe w jednostkach organizacyjnych podleglych ministrowi wlasciwemu do spraw finansów publicznych.
12. Podmiot dokonujacy analizy oswiadczen majatkowych w terminie do dnia 30 pazdziernika kazdego roku przedstawia radzie gminy informacje o:
1) osobach, które nie zlozyly oswiadczenia majatkowego lub zlozyly je po terminie,
2) nieprawidlowosciach stwierdzonych w analizowanych oswiadczeniach majatkowych wraz z ich opisem i wskazaniem osób, które zlozyly nieprawidlowe oswiadczenia,
3) dzialaniach podjetych w zwiazku z nieprawidlowosciami stwierdzonymi w analizowanych oswiadczeniach majatkowych.
13. Prezes Rady Ministrów okresli, w drodze rozporzadzenia, wzór formularza oswiadczenia majatkowego radnego oraz wzór formularza oswiadczenia majatkowego wójta, zastepcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osoby zarzadzajacej i czlonka organu zarzadzajacego gminna osoba prawna oraz osoby wydajacej decyzje administracyjne w imieniu wójta, uwzgledniajac zakazy okreslone w odniesieniu do tych osób w przepisach ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia dzialalnosci gospodarczej przez osoby pelniace funkcje publiczne (Dz. U. Nr 106, poz. 679, z 1998 r. Nr 113, poz. 715 i Nr 162, poz. 1126, z 1999 r. Nr 49, poz. 483, z 2000 r. Nr 26, poz. 306 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 214, poz. 1806).

Art. 24i. 1. Informacje zawarte w oswiadczeniu majatkowym sa jawne, z wylaczeniem informacji o adresie zamieszkania skladajacego oswiadczenie oraz o miejscu polozenia nieruchomosci.
2. Wojewoda i przewodniczacy rady gminy przekazuja wójtowi kopie oswiadczen majatkowych, które im zlozono.
3. Jawne informacje zawarte w oswiadczeniach majatkowych sa udostepniane w Biuletynie Informacji Publicznej, o którym mowa w ustawie z dnia 6 wrzesnia 2001 r. o dostepie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 oraz z 2002 r. Nr 153, poz. 1271).

Art. 24j. 1. Radny, wójt, zastepca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarzadzajaca i czlonek organu zarzadzajacego gminna osoba prawna oraz osoba wydajaca decyzje administracyjne w imieniu wójta sa obowiazani do zlozenia oswiadczenia o dzialalnosci gospodarczej prowadzonej przez ich malzonka, wstepnych, zstepnych oraz rodzenstwo, jezeli dzialalnosc ta wykonywana jest na terenie gminy, w której osoba obowiazana do zlozenia oswiadczenia pelni funkcje lub jest zatrudniona. Obowiazani sa oni równiez do zlozenia oswiadczenia o umowach cywilnoprawnych zawartych przez ich malzonków, wstepnych, zstepnych i rodzenstwo, jezeli umowy te zawarte zostaly z organami gminy, jednostkami organizacyjnymi gminy lub gminnymi osobami prawnymi i nie dotycza stosunków prawnych wynikajacych z korzystania z powszechnie dostepnych uslug lub ze stosunków prawnych powstalych na warunkach powszechnie obowiazujacych.
2. Osoba, o której mowa w ust. 1, której malzonek, wstepny, zstepny lub rodzenstwo w okresie pelnienia funkcji lub zatrudnienia tej osoby zostali zatrudnieni na terenie danej gminy w jednostce organizacyjnej jednostki samorzadu terytorialnego, zwiazku jednostek samorzadu terytorialnego albo rozpoczeli swiadczyc prace lub wykonywac czynnosci zarobkowe na innej podstawie w spólkach handlowych, w których co najmniej 50% udzialów lub akcji posiadaja jednostki samorzadu terytorialnego, jest obowiazana do pisemnego poinformowania o tym fakcie osobe, której sklada oswiadczenie majatkowe. Obowiazek zlozenia informacji dotyczy równiez przypadku zmiany stanowiska przez malzonka, wstepnego, zstepnego lub rodzenstwo zatrudnionych w podmiotach, o których mowa w zdaniu pierwszym.
3. Oswiadczenia, o których mowa w ust. 1, skladane sa w ciagu 30 dni od dnia wyboru, powolania lub zatrudnienia, a w przypadku podjecia dzialalnosci gospodarczej albo zawarcia umowy, o której mowa w ust. 1, w trakcie pelnienia funkcji lub w czasie zatrudnienia - w terminie 30 dni od dnia zaistnienia przyczyny zlozenia oswiadczenia. Informacja, o której mowa w ust. 2, skladana jest w terminie 30 dni od dnia zaistnienia przyczyny jej zlozenia.
4. Do skladania oswiadczen, o których mowa w ust. 1, stosuje sie odpowiednio przepis art. 24h ust. 3.
5. Do oswiadczen, o których mowa w ust. 1, oraz informacji, o której mowa w ust. 2, stosuje sie odpowiednio przepisy art. 24h ust. 6 i 8, z tym ze nie przesyla sie ich wlasciwemu urzedowi skarbowemu i nie podlegaja one analizie przez urzad skarbowy.
6. Oswiadczenia, o których mowa w ust. 1, oraz informacja, o której mowa w ust. 2, podlegaja ujawnieniu na zasadach okreslonych w art. 24i, z tym ze ujawnieniu nie podlegaja informacje dotyczace adresów zamieszkania osób je skladajacych oraz osób, których one dotycza.

Art. 24k. 1. Niezlozenie oswiadczenia majatkowego w terminie okreslonym w art. 24h ust. 4 i 5, oswiadczen, o których mowa w art. 24j ust. 1, lub informacji, o której mowa w art. 24j ust. 2, w terminie okreslonym w art. 24j ust. 3 przez:
1) radnego - powoduje utrate diety do czasu zlozenia oswiadczenia lub informacji,
2) wójta, zastepce wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osobe zarzadzajaca i czlonka organu zarzadzajacego gminna osoba prawna oraz osobe wydajaca decyzje administracyjne w imieniu wójta - powoduje utrate ich wynagrodzenia za okres od dnia, w którym powinny byc zlozone oswiadczenie lub informacja, do dnia zlozenia oswiadczenia lub informacji.
2. Jezeli sekretarz gminy lub skarbnik gminy nie zloza w terminie oswiadczenia majatkowego, oswiadczen, o których mowa w art. 24j ust. 1, lub informacji, o której mowa w art. 24j ust. 2, rada gminy odwoluje ich, w drodze uchwaly, najpózniej po uplywie 30 dni od dnia, w którym uplynal termin do zlozenia oswiadczenia lub informacji.
3. Jezeli zastepca wójta, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarzadzajaca i czlonek organu zarzadzajacego gminna osoba prawna oraz osoba wydajaca decyzje administracyjne w imieniu wójta nie zloza w terminie oswiadczenia majatkowego, oswiadczen, o których mowa w art. 24j ust. 1, lub informacji, o której mowa w art. 24j ust. 2, wlasciwy organ odwoluje ich albo rozwiazuje z nimi umowe o prace najpózniej po uplywie 30 dni od dnia, w którym uplynal termin do zlozenia oswiadczenia lub informacji.
4. Odwolanie i rozwiazanie umowy o prace w trybie okreslonym w ust. 2 i 3 jest równoznaczne z rozwiazaniem umowy o prace bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy.

Art. 24l. Podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w oswiadczeniu majatkowym, oswiadczeniach, o których mowa w art. 24j ust. 1, albo informacji, o której mowa w art. 24j ust. 2, powoduje odpowiedzialnosc na podstawie art. 233 § 1 Kodeksu karnego.

Art. 24m. 1. Wójt, zastepca wójta, skarbnik gminy, sekretarz gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarzadzajaca i czlonek organu zarzadzajacego gminna osoba prawna oraz osoba wydajaca decyzje administracyjne w imieniu wójta w trakcie pelnienia funkcji lub trwania zatrudnienia oraz przez okres 3 lat po zakonczeniu pelnienia funkcji lub ustaniu zatrudnienia nie moga przyjac jakiegokolwiek swiadczenia o charakterze majatkowym, nieodplatnie lub odplatnie w wysokosci nizszej od jego rzeczywistej wartosci od podmiotu lub podmiotu od niego zaleznego, jezeli biorac udzial w wydaniu rozstrzygniecia w sprawach indywidualnych jego dotyczacych mieli bezposredni wplyw na jego tresc.
2. Podmiotem zaleznym w rozumieniu ust. 1 jest podmiot, w którym:
1) przedsiebiorca posiada bezposrednio lub posrednio wiekszosc glosów w jego organach, takze na podstawie porozumien z innymi wspólnikami i akcjonariuszami,
2) przedsiebiorca jest uprawniony do powolywania albo odwolywania wiekszosci czlonków organów zarzadzajacych podmiotu zaleznego,
3) wiecej niz polowa czlonków zarzadu przedsiebiorcy jest jednoczesnie czlonkami zarzadu albo osobami pelniacymi funkcje kierownicze w podmiocie pozostajacym z przedsiebiorca w stosunku zaleznosci.
3. Zakaz, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy nabycia przedmiotu lub uslugi dostepnych w ramach publicznej oferty, a takze nie dotyczy przedmiotów zwyczajowo wykorzystywanych w celach reklamowych i promocyjnych oraz nagród przyznawanych w konkursach na dzialalnosc artystyczna.

Art. 25. 1. W zwiazku z wykonywaniem mandatu radny korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.
2. Rozwiazanie z radnym stosunku pracy wymaga uprzedniej zgody rady gminy, której jest czlonkiem. Rada gminy odmówi zgody na rozwiazanie stosunku pracy z radnym, jezeli podstawa rozwiazania tego stosunku sa zdarzenia zwiazane z wykonywaniem przez radnego mandatu.
3. Pracodawca obowiazany jest zwolnic radnego od pracy zawodowej w celu umozliwienia mu brania udzialu w pracach organów gminy.
4. Na zasadach ustalonych przez rade gminy radnemu przysluguja diety oraz zwrot kosztów podrózy sluzbowych.
5. (skreslony).
6. Wysokosc diet przyslugujacych radnemu nie moze przekroczyc w ciagu miesiaca lacznie póltorakrotnosci kwoty bazowej okreslonej w ustawie budzetowej dla osób zajmujacych kierownicze stanowiska panstwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o ksztaltowaniu wynagrodzen w panstwowej sferze budzetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 110, poz. 1255, z 2000 r. Nr 19, poz. 239 oraz z 2001 r. Nr 85, poz. 924 i Nr 100, poz. 1080).
7. Rada Ministrów okresla, w drodze rozporzadzenia, maksymalna wysokosc diet przyslugujacych radnemu w ciagu miesiaca, uwzgledniajac liczbe mieszkanców gminy, przy czym kwota wymieniona w ust. 6 oznacza maksymalna wysokosc diet w gminach o najwiekszej liczbie mieszkanców.
8. Rada gminy przy ustalaniu wysokosci diet radnych bierze pod uwage funkcje pelnione przez radnego.
9. (skreslony).
10. Minister wlasciwy do spraw administracji publicznej okresli, w drodze rozporzadzenia, sposób ustalania naleznosci z tytulu zwrotu kosztów podrózy sluzbowych radnych, uwzgledniajac celowosc zwrotu rzeczywiscie poniesionych wydatków zwiazanych z wykonywaniem mandatu oraz ulatwienie dokonywania rozliczen.

Art. 25a. Radny nie moze brac udzialu w glosowaniu w radzie ani w komisji, jezeli dotyczy ono jego interesu prawnego.

Art. 25b. Mandatu radnego gminy nie mozna laczyc z:
1) mandatem posla lub senatora,
2) wykonywaniem funkcji wojewody lub wicewojewody,
3) czlonkostwem w organie innej jednostki samorzadu terytorialnego.

Art. 26. 1. Organem wykonawczym gminy jest wójt.
2. Kadencja wójta rozpoczyna sie w dniu rozpoczecia kadencji rady gminy lub wyboru go przez rade gminy i uplywa z dniem uplywu kadencji rady gminy.
3. Burmistrz jest organem wykonawczym w gminie, w której siedziba wladz znajduje sie w miescie polozonym na terytorium tej gminy.
4. W miastach powyzej 100 000 mieszkanców organem wykonawczym jest prezydent miasta. Dotyczy to równiez miast, w których do dnia wejscia w zycie niniejszej ustawy prezydent miasta byl organem wykonawczo-zarzadzajacym.
5. (skreslony).

Art. 26a. 1. Wójt, w drodze zarzadzenia, powoluje oraz odwoluje swojego zastepce lub zastepców i okresla ich liczbe.
2. Liczba zastepców wójta nie moze byc wieksza niz:
1) jeden w gminach do 20.000 mieszkanców,
2) dwóch w gminach do 100.000 mieszkanców,
3) trzech w gminach do 200.000 mieszkanców,
4) czterech w gminach powyzej 200.000 mieszkanców.

Art. 27. Funkcji wójta oraz jego zastepcy nie mozna laczyc z:
1) funkcja wójta lub jego zastepcy w innej gminie,
2) czlonkostwem w organach jednostek samorzadu terytorialnego, w tym w gminie, w której jest wójtem lub zastepca wójta,
3) zatrudnieniem w administracji rzadowej,
4) mandatem posla lub senatora.

Art. 28. Do wójta i jego zastepców stosuje sie odpowiednio przepis art. 24e ust. 1.

Art. 28a. 1. Uchwala rady gminy w sprawie nieudzielenia wójtowi absolutorium jest równoznaczna z podjeciem inicjatywy przeprowadzenia referendum w sprawie odwolania wójta. Przed podjeciem uchwaly w sprawie udzielenia wójtowi absolutorium rada gminy zapoznaje sie z wnioskiem i opinia, o których mowa w art. 18a ust. 3.
2. Uchwale w sprawie absolutorium rada gminy podejmuje bezwzgledna wiekszoscia glosów ustawowego skladu rady gminy.
3. Rada gminy moze podjac uchwale o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwolania wójta z przyczyny okreslonej w ust. 1 na sesji zwolanej nie wczesniej niz po uplywie 14 dni od dnia podjecia uchwaly w sprawie nieudzielenia wójtowi absolutorium.
4. Przed podjeciem uchwaly, o której mowa w ust. 3, rada gminy zapoznaje sie z opinia regionalnej izby obrachunkowej w sprawie uchwaly rady gminy o nieudzieleniu wójtowi absolutorium oraz wysluchuje wyjasnien wójta.
5. Uchwale, o której mowa w ust. 3, rada gminy podejmuje bezwzgledna wiekszoscia glosów ustawowego skladu rady, w glosowaniu imiennym.

Art. 28b. 1. Rada gminy moze podjac uchwale o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwolania wójta z przyczyny innej niz nieudzielenie wójtowi absolutorium jedynie na wniosek co najmniej 1/4 ustawowego skladu rady.
2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, wymaga formy pisemnej i uzasadnienia przyczyny odwolania oraz podlega zaopiniowaniu przez komisje rewizyjna.
3. Rada gminy moze podjac uchwale o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwolania wójta na sesji zwolanej nie wczesniej niz po uplywie 14 dni od dnia zlozenia wniosku, o którym mowa w ust. 1.
4. Uchwale, o której mowa w ust. 3, rada gminy podejmuje wiekszoscia co najmniej 3/5 glosów ustawowego skladu rady, w glosowaniu imiennym.

Art. 28c. Jezeli zgloszony w trybie art. 28b wniosek o podjecie uchwaly o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwolania wójta nie uzyskal wymaganej wiekszosci glosów, kolejny wniosek moze byc zgloszony w tym trybie nie wczesniej niz po uplywie 12 miesiecy od poprzedniego glosowania.

Art. 28d. 1. W przypadku wygasniecia mandatu wójta przed uplywem kadencji, przeprowadza sie wybory przedterminowe na zasadach okreslonych w ustawie o bezposrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta oraz w ustawie - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw.
2. Wyborów nie przeprowadza sie, jezeli data wyborów przedterminowych mialaby przypasc w okresie 6 miesiecy przed zakonczeniem kadencji wójta.

Art. 28e. Wygasniecie mandatu wójta przed uplywem kadencji jest równoznaczne z odwolaniem jego zastepcy lub zastepców.

Art. 28f. W przypadku wygasniecia mandatu wójta przed uplywem kadencji jego funkcje, do czasu objecia obowiazków przez nowo wybranego wójta, pelni osoba wyznaczona przez Prezesa Rady Ministrów.

Art. 29. 1. Po uplywie kadencji wójta pelni on swoja funkcje do czasu objecia obowiazków przez nowo wybranego wójta.
2. Po uplywie kadencji wójta, zastepca wójta pelni swoje obowiazki do czasu objecia obowiazków przez nowo powolanego zastepce wójta.

Art. 29a. Objecie obowiazków przez wójta nastepuje z chwila zlozenia wobec rady gminy slubowania o nastepujacej tresci:
« Obejmujac urzad wójta (burmistrza, prezydenta) gminy (miasta), uroczyscie slubuje, ze dochowam wiernosci prawu, a powierzony mi urzad sprawowac bede tylko dla dobra publicznego i pomyslnosci mieszkanców gminy (miasta).» Slubowanie moze byc zlozone z dodaniem zdania: «Tak mi dopomóz Bóg.».

Art. 30. 1. Wójt wykonuje uchwaly rady gminy i zadania gminy okreslone przepisami prawa.
2. Do zadan wójta nalezy w szczególnosci:
1) przygotowywanie projektów uchwal rady gminy,
2) okreslanie sposobu wykonywania uchwal,
3) gospodarowanie mieniem komunalnym,
4) wykonywanie budzetu,
5) zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych.
6) (skreslony).
3. W realizacji zadan wlasnych gminy wójt podlega wylacznie radzie gminy.

Art. 31. Wójt kieruje biezacymi sprawami gminy oraz reprezentuje ja na zewnatrz.

Art. 31a. Wójt opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzia oraz oglasza i odwoluje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy.

Art. 31b. 1. Jezeli w inny sposób nie mozna usunac bezposredniego niebezpieczenstwa dla zycia ludzi lub dla mienia, wójt moze zarzadzic ewakuacje z obszarów bezposrednio zagrozonych.
2. W przypadku wprowadzenia stanu kleski zywiolowej wójt dziala na zasadach okreslonych w odrebnych przepisach.

Art. 32. (skreslony)

Art. 33. 1. Wójt wykonuje zadania przy pomocy urzedu gminy.
2. Organizacje i zasady funkcjonowania urzedu gminy okresla regulamin organizacyjny, nadany przez wójta w drodze zarzadzenia.
3. Kierownikiem urzedu jest wójt.
4. Wójt moze powierzyc prowadzenie okreslonych spraw gminy w swoim imieniu zastepcy wójta lub sekretarzowi gminy.
5. Kierownik urzedu wykonuje uprawnienia zwierzchnika sluzbowego w stosunku do pracowników urzedu oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych.
6. Status prawny pracowników samorzadowych okresla odrebna ustawa.

Art. 34. (skreslony)

Art. 35. 1. Organizacje i zakres dzialania jednostki pomocniczej okresla rada gminy odrebnym statutem, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkancami.
2. Statut moze przewidywac powolanie jednostki nizszego rzedu w ramach jednostki pomocniczej.
3. Statut jednostki pomocniczej okresla w szczególnosci:
1) nazwe i obszar jednostki pomocniczej,
2) zasady i tryb wyborów organów jednostki pomocniczej,
3) organizacje i zadania organów jednostki pomocniczej,
4) zakres zadan przekazywanych jednostce przez gmine oraz sposób ich realizacji,
5) zakres i formy kontroli oraz nadzoru organów gminy nad dzialalnoscia organów jednostki pomocniczej.

Art. 36. 1. Organem uchwalodawczym w solectwie jest zebranie wiejskie, a wykonawczym - soltys. Dzialalnosc soltysa wspomaga rada solecka.
2. Soltys oraz czlonkowie rady soleckiej wybierani sa w glosowaniu tajnym, bezposrednim, sposród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stalych mieszkanców solectwa uprawnionych do glosowania.
3. Soltys korzysta z ochrony prawnej przyslugujacej funkcjonariuszom publicznym.

Art. 37. 1. Organem uchwalodawczym w dzielnicy (osiedlu) jest rada o liczbie czlonków ustalonej wedlug art. 17, nie wiecej jednak niz 21.
2. Organem wykonawczym w dzielnicy (osiedlu) jest zarzad. Na czele zarzadu stoi przewodniczacy.
3. Przewodniczacy zarzadu korzysta z ochrony prawnej przyslugujacej funkcjonariuszom publicznym.
4. Statut osiedla moze ustalic, ze w osiedlu organem uchwalodawczym jest ogólne zebranie mieszkanców. Ogólne zebranie wybiera zarzad osiedla; art. 36 ust. 2 stosuje sie odpowiednio.

Art. 37a. Przewodniczacy organu wykonawczego jednostki pomocniczej moze uczestniczyc w pracach rady gminy na zasadach okreslonych w statucie gminy, bez prawa udzialu w glosowaniu. Przewodniczacy rady gminy jest kazdorazowo zobowiazany do zawiadamiania, na takich samych zasadach jak radnych, przewodniczacego organu wykonawczego jednostki pomocniczej o sesji rady gminy.

Art. 37b. 1. Rada gminy moze ustanowic zasady, na jakich przewodniczacemu organu wykonawczego jednostki pomocniczej bedzie przyslugiwala dieta oraz zwrot kosztów podrózy sluzbowej.
2. Rada gminy moze ustanowic zasady, na jakich czlonkom organu wykonawczego jednostki pomocniczej oraz czlonkom rady dzielnicy (osiedla), rady soleckiej, bedzie przyslugiwala dieta lub zwrot kosztów podrózy sluzbowej.

Art. 38. Odrebnosci ustroju gmin, które wykonuja zadania o szczególnym charakterze, okreslaja wlasciwe ustawy. Dotyczy to w szczególnosci gmin uzdrowiskowych.

Art. 39. 1. Decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej wydaje wójt, o ile przepisy szczególne nie stanowia inaczej.
2. Wójt moze upowaznic swoich zastepców lub innych pracowników urzedu gminy do wydawania decyzji administracyjnych, o których mowa w ust. 1, w imieniu wójta.
3. (skreslony)
4. Do zalatwiania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej rada gminy moze upowaznic równiez organ wykonawczy jednostki pomocniczej oraz organy jednostek i podmiotów, o których mowa w art. 9 ust. 1.
5. Od decyzji wydanej przez wójta lub organ, o którym mowa w ust. 4, sluzy odwolanie do samorzadowego kolegium odwolawczego, chyba ze przepis szczególny stanowi inaczej.

Art. 39a. Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporzadzenia, ustala instrukcje kancelaryjna dla organów gmin i zwiazków miedzygminnych.

Rozdzial 4
Akty prawa miejscowego stanowionego przez gmine

Art. 40. 1. Na podstawie upowaznien ustawowych gminie przysluguje prawo stanowienia aktów prawa miejscowego obowiazujacych na obszarze gminy.
2. Na podstawie niniejszej ustawy organy gminy moga wydawac akty prawa miejscowego w zakresie:
1) wewnetrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych,
2) organizacji urzedów i instytucji gminnych,
3) zasad zarzadu mieniem gminy,
4) zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urzadzen uzytecznosci publicznej.
3. W zakresie nieuregulowanym w odrebnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiazujacych rada gminy moze wydawac przepisy porzadkowe, jezeli jest to niezbedne dla ochrony zycia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porzadku, spokoju i bezpieczenstwa publicznego.
4. Przepisy porzadkowe, o których mowa w ust. 3, moga przewidywac za ich naruszanie kare grzywny wymierzana w trybie i na zasadach okreslonych w prawie o wykroczeniach.

Art. 41. 1. Akty prawa miejscowego ustanawia rada gminy w formie uchwaly.
2. W przypadku niecierpiacym zwloki przepisy porzadkowe moze wydac wójt, w formie zarzadzenia.
3. Zarzadzenie, o którym mowa w ust. 2, podlega zatwierdzeniu na najblizszej sesji rady gminy. Traci ono moc w razie odmowy zatwierdzenia badz nieprzedstawienia do zatwierdzenia na najblizszej sesji rady.
4. W razie nieprzedstawienia do zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia zarzadzenia rada gminy okresla termin utraty jego mocy obowiazujacej.
5. Wójt przesyla przepisy porzadkowe do wiadomosci wójtom sasiednich gmin i staroscie powiatu, w którym lezy gmina, nastepnego dnia po ich ustanowieniu.

Art. 42. Zasady i tryb oglaszania aktów prawa miejscowego okresla ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. o oglaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. Nr 62, poz. 718 i z 2001 r. Nr 46, poz. 499).

Rozdzial 5
Mienie komunalne

Art. 43. Mieniem komunalnym jest wlasnosc i inne prawa majatkowe nalezace do poszczególnych gmin i ich zwiazków oraz mienie innych gminnych osób prawnych, w tym przedsiebiorstw.

Art. 44. Nabycie mienia komunalnego nastepuje:
1) na podstawie ustawy - Przepisy wprowadzajace ustawe o samorzadzie terytorialnym,
2) przez przekazanie gminie mienia w zwiazku z utworzeniem lub zmiana granic gminy w trybie, o którym mowa w art. 4; przekazanie mienia nastepuje w drodze porozumienia zainteresowanych gmin, a w razie braku porozumienia - decyzja Prezesa Rady Ministrów, podjeta na wniosek ministra wlasciwego do spraw administracji publicznej,
3) w wyniku przekazania przez administracje rzadowa na zasadach okreslonych przez Rade Ministrów w drodze rozporzadzenia,
4) w wyniku wlasnej dzialalnosci gospodarczej,
5) przez inne czynnosci prawne,
6) w innych przypadkach okreslonych odrebnymi przepisami.

Art. 45. 1. Podmioty mienia komunalnego samodzielnie decyduja o przeznaczeniu i sposobie wykorzystania skladników majatkowych, przy zachowaniu wymogów zawartych w odrebnych przepisach prawa.
2. (skreslony).

Art. 46. 1. Oswiadczenie woli w imieniu gminy w zakresie zarzadu mieniem sklada jednoosobowo wójt albo dzialajacy na podstawie jego upowaznienia zastepca wójta samodzielnie albo wraz z inna upowazniona przez wójta osoba.
2. (skreslony)
3. Jezeli czynnosc prawna moze spowodowac powstanie zobowiazan pienieznych, do jej skutecznosci potrzebna jest kontrasygnata skarbnika gminy (glównego ksiegowego budzetu) lub osoby przez niego upowaznionej.
4. Skarbnik gminy (glówny ksiegowy budzetu), który odmówil kontrasygnaty, dokona jej jednak na pisemne polecenie zwierzchnika, powiadamiajac o tym rade gminy oraz regionalna izbe obrachunkowa.

Art. 47. 1. Kierownicy jednostek organizacyjnych gminy nieposiadajacych osobowosci prawnej dzialaja jednoosobowo na podstawie pelnomocnictwa udzielonego przez wójta.
2. (skreslony).

Art. 48. 1. Jednostka pomocnicza zarzadza i korzysta z mienia komunalnego oraz rozporzadza dochodami z tego zródla w zakresie okreslonym w statucie. Statut ustala równiez zakres czynnosci dokonywanych samodzielnie przez jednostke pomocnicza w zakresie przyslugujacego jej mienia.
1a. Przepis ust. 1 stosuje sie odpowiednio do jednostki nizszego rzedu, o której mowa w art. 35 ust. 2.
2. Rada gminy nie moze uszczuplic dotychczasowych praw solectw do korzystania z mienia bez zgody zebrania wiejskiego.
3. Wszystkie przyslugujace dotychczas mieszkancom wsi prawa wlasnosci, uzytkowania lub inne prawa rzeczowe i majatkowe, zwane dalej mieniem gminnym, pozostaja nienaruszone.
4. Do mienia gminnego maja zastosowanie, z zastrzezeniem ust. 3, przepisy dotyczace mienia komunalnego.

Art. 49. 1. Gmina nie ponosi odpowiedzialnosci za zobowiazania innych gminnych osób prawnych, a te nie ponosza odpowiedzialnosci za zobowiazania gminy.
2. W przypadku zniesienia lub podzialu gminy odpowiedzialnosc za jej zobowiazania ponosza solidarnie gminy, które przejely jej mienie.

Art. 50. Obowiazkiem osób uczestniczacych w zarzadzaniu mieniem komunalnym jest zachowanie szczególnej starannosci przy wykonywaniu zarzadu zgodnie z przeznaczeniem tego mienia i jego ochrona.

Rozdzial 6
Gminna gospodarka finansowa

Art. 51. 1. Gmina samodzielnie prowadzi gospodarke finansowa na podstawie budzetu gminy, zwanego dalej budzetem.
2. Budzet jest uchwalany na rok kalendarzowy.
3. Statut gminy okresla uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budzetu gminy.

Art. 52. 1. Projekt budzetu przygotowuje wójt.
1a. Bez zgody wójta rada gminy nie moze wprowadzic w projekcie budzetu gminy zmian powodujacych zwiekszenie wydatków nieznajdujacych pokrycia w planowanych dochodach lub zwiekszenie planowanych dochodów bez jednoczesnego ustanowienia zródel tych dochodów.
2. Projekt budzetu wraz z informacja o stanie mienia komunalnego i objasnieniami wójt przedklada radzie gminy najpózniej do 15 listopada roku poprzedzajacego rok budzetowy i przesyla projekt regionalnej izbie obrachunkowej, celem zaopiniowania.
3. Budzet jest uchwalany do konca roku poprzedzajacego rok budzetowy.

Art. 53. 1. Procedure uchwalania budzetu oraz rodzaje i szczególowosc materialów informacyjnych towarzyszacych projektowi okresla rada gminy.
2. Do czasu uchwalenia budzetu przez rade gminy, jednak nie pózniej niz do 31 marca roku budzetowego, podstawa gospodarki budzetowej jest projekt budzetu przedlozony radzie gminy.
3. W przypadku nieuchwalenia budzetu w terminie, o którym mowa w ust. 2, regionalna izba obrachunkowa ustala budzet gminy w zakresie obowiazkowych zadan wlasnych oraz zadan zleconych w terminie do konca kwietnia roku budzetowego. Do dnia ustalenia budzetu przez regionalna izbe obrachunkowa podstawa gospodarki budzetowej jest projekt budzetu, o którym mowa w ust. 2.

Art. 54. 1. Dochodami gminy sa:
1) podatki, oplaty i inne wplywy okreslone w odrebnych ustawach jako dochody gminy,
2) dochody z majatku gminy,
3) subwencja ogólna z budzetu panstwa.
2. Dochodami gminy moga byc:
1) (skreslony),
2) dotacje celowe na realizacje zadan zleconych oraz na dofinansowanie zadan wlasnych,
3) wplywy z samoopodatkowania mieszkanców,
4) (skreslony),
5) spadki, zapisy i darowizny,
6) inne dochody.

Art. 55. 1. Subwencje ogólne sa ustalane dla gmin wedlug zobiektywizowanych kryteriów, które okresla odrebna ustawa.
2. Minister Finansów ustala, zgodnie z ust. 1, wysokosc i rozdziela subwencje ogólne na rzecz kazdej gminy bezposrednio z budzetu panstwa.

Art. 56. (skreslony).

Art. 57. W uchwale budzetowej okresla sie zródla pokrycia niedoboru budzetu, jezeli planowane wydatki budzetu przewyzszaja planowane dochody.

Art. 58. 1. Uchwaly i zarzadzenia organów gminy dotyczace zobowiazan finansowych wskazuja zródla dochodów, z których zobowiazania te zostana pokryte.
2. Uchwaly rady gminy, o których mowa w ust. 1, zapadaja bezwzgledna wiekszoscia glosów w obecnosci co najmniej polowy ustawowego skladu rady.

Art. 59. Dyspozycja srodkami pienieznymi gminy jest oddzielona od kasowego jej wykonania.
2. (skreslony).

Art. 60. 1. Za prawidlowa gospodarke finansowa gminy odpowiada wójt.
2. Wójtowi przysluguje wylaczne prawo:
1) zaciagania zobowiazan majacych pokrycie w ustalonych w uchwale budzetowej kwotach wydatków, w ramach upowaznien udzielonych przez rade gminy,
2) emitowania papierów wartosciowych, w ramach upowaznien udzielonych przez rade gminy,
3) dokonywania wydatków budzetowych,
4) zglaszania propozycji zmian w budzecie gminy,
5) dysponowania rezerwami budzetu gminy,
6) blokowania srodków budzetowych, w przypadkach okreslonych ustawa.

Art. 61. 1. Gospodarka finansowa gminy jest jawna.
2. Wójt niezwlocznie oglasza uchwale budzetowa i sprawozdanie z jej wykonania w trybie przewidzianym dla aktów prawa miejscowego.
3. Wójt informuje mieszkanców gminy o zalozeniach projektu budzetu, kierunkach polityki spolecznej i gospodarczej oraz wykorzystywaniu srodków budzetowych.

Art. 62. Kontrole gospodarki finansowej gmin i zwiazków sprawuja regionalne izby obrachunkowe.
2. (skreslony).

Art. 63. Odrebne ustawy okresla:
1) sposób powolywania, organizacje i szczególowe zasady dzialania regionalnych izb obrachunkowych,
2) podatki, oplaty i wplywy uznane za dochody gminy,
3) ogólne zasady procedury budzetowej i gospodarki finansowej w gminach,
4) warunki zaciagania pozyczek przez gminy.

Rozdzial 7
Zwiazki i porozumienia miedzygminne

Art. 64. 1. W celu wspólnego wykonywania zadan publicznych gminy moga tworzyc zwiazki miedzygminne.
2. Uchwaly o utworzeniu zwiazku podejmuja rady zainteresowanych gmin.
3. Prawa i obowiazki gmin uczestniczacych w zwiazku miedzygminnym, zwiazane z wykonywaniem zadan przekazanych zwiazkowi, przechodza na zwiazek z dniem ogloszenia statutu zwiazku.
4. Obowiazek utworzenia zwiazku moze byc nalozony tylko w drodze ustawy, która okresla zadania zwiazku i tryb zatwierdzenia jego statutu.
5. Do zwiazków miedzygminnych stosuje sie odpowiednio art. 8 ust. 2-5 i art. 39 ust. 4.

Art. 65. 1. Zwiazek wykonuje zadania publiczne w imieniu wlasnym i na wlasna odpowiedzialnosc.
2. Zwiazek posiada osobowosc prawna.

Art. 66. Gmina informuje wojewode o zamiarze przystapienia do zwiazku.

Art. 67. 1. Utworzenie zwiazku wymaga przyjecia jego statutu przez rady zainteresowanych gmin bezwzgledna wiekszoscia glosów ustawowego skladu rady gminy.
2. Statut zwiazku powinien okreslac:
1) nazwe i siedzibe zwiazku,
2) uczestników i czas trwania zwiazku,
3) zadania zwiazku,
4) organy zwiazku, ich strukture, zakres i tryb dzialania,
5) zasady korzystania z obiektów i urzadzen zwiazku,
6) zasady udzialu w kosztach wspólnej dzialalnosci, zyskach i pokrywania strat zwiazku,
7) zasady przystepowania i wystepowania czlonków oraz zasady rozliczen majatkowych,
8) zasady likwidacji zwiazku,
9) inne zasady okreslajace wspóldzialanie.
3. Zmiana statutu nastepuje w trybie przewidzianym dla jego ustanowienia.

Art. 68. 1. Rejestr zwiazków prowadzi minister wlasciwy do spraw administracji publicznej.
2. Zwiazek nabywa osobowosc prawna po zarejestrowaniu, z dniem ogloszenia statutu.
3. Minister wlasciwy do spraw administracji publicznej okresli, w drodze rozporzadzenia, sposób prowadzenia rejestru zwiazków miedzygminnych oraz oglaszania statutów zwiazków, uwzgledniajac dokumentacje niezbedna do wpisania zwiazku do rejestru, dane podlegajace wpisaniu oraz sposób dokonywania zmian wpisów w rejestrze.

Art. 69. 1. Organem stanowiacym i kontrolnym zwiazku jest zgromadzenie zwiazku, zwane dalej zgromadzeniem.
2. W zakresie zadan zleconych zwiazkowi zgromadzenie wykonuje kompetencje przyslugujace radzie gminy.
3. Do zgromadzenia zwiazku stosuje sie odpowiednio przepisy dotyczace rady gminy.

Art. 70. 1. W sklad zgromadzenia wchodza wójtowie gmin uczestniczacych w zwiazku.
2. Na wniosek wójta rada gmina moze powierzyc reprezentowanie gminy w zgromadzeniu zastepcy wójta albo radnemu.
3. Statut moze przyznawac okreslonym gminom wiecej niz jeden glos w zgromadzeniu. Dodatkowych przedstawicieli wyznacza zainteresowana rada gminy.

Art. 71. Uchwaly zgromadzenia sa podejmowane bezwzgledna wiekszoscia glosów statutowej liczby czlonków zgromadzenia.

Art. 72. 1. Czlonek zgromadzenia moze wniesc pisemny sprzeciw w stosunku do uchwaly zgromadzenia w ciagu 7 dni od dnia jej podjecia.
2. Wniesienie sprzeciwu wstrzymuje wykonanie uchwaly i wymaga ponownego rozpatrzenia sprawy.
3. Sprzeciw nie moze byc zgloszony do uchwaly podjetej w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy.
4. Przepisów ust. 1-3 nie stosuje sie do zwiazków miedzygminnych utworzonych na podstawie art. 64 ust. 4.

Art. 73. 1. Organem wykonawczym zwiazku jest zarzad.
2. Zarzad zwiazku jest powolywany i odwolywany przez zgromadzenie sposród jego czlonków.
3. O ile statut tak stanowi, dopuszczalny jest wybór czlonków zarzadu spoza czlonków zgromadzenia w liczbie nieprzekraczajacej 1/3 skladu zarzadu zwiazku.
4. (skreslony)
5. (skreslony)

Art. 73a. 1. Do gospodarki finansowej zwiazku miedzygminnego stosuje sie odpowiednio przepisy o gospodarce finansowej gmin.
2. Plan finansowy zwiazku uchwala zgromadzenie zwiazku.

Art. 74. 1. Gminy moga zawierac porozumienia miedzygminne w sprawie powierzenia jednej z nich okreslonych przez nie zadan publicznych.
2. Gmina wykonujaca zadania publiczne objete porozumieniem przejmuje prawa i obowiazki pozostalych gmin, zwiazane z powierzonymi jej zadaniami, a gminy te maja obowiazek udzialu w kosztach realizacji powierzonego zadania.

Art. 75. (skreslony).

Rozdzial 8
(skreslony)

Rozdzial 9
Stowarzyszenia gmin

Art. 84. 1. W celu wspierania idei samorzadu terytorialnego oraz obrony wspólnych interesów, gminy moga tworzyc stowarzyszenia, w tym równiez z powiatami i województwami.
2. Organizacje, zadania oraz tryb pracy stowarzyszenia okresla jego statut.
3. Do stowarzyszen gmin stosuje sie odpowiednio przepisy Prawa o stowarzyszeniach, z tym ze dla zalozenia stowarzyszenia wymaganych jest co najmniej 3 zalozycieli.

Art. 84a. Zasady przystepowania gminy do miedzynarodowych zrzeszen spolecznosci lokalnych i regionalnych okreslaja odrebne przepisy.

Rozdzial 10
Nadzór nad dzialalnoscia gminna

Art. 85. Nadzór nad dzialalnoscia gminna sprawowany jest na podstawie kryterium zgodnosci z prawem.

Art. 86. Organami nadzoru sa Prezes Rady Ministrów i wojewoda, a w zakresie spraw finansowych - regionalna izba obrachunkowa.

Art. 87. Organy nadzoru moga wkraczac w dzialalnosc gminna tylko w przypadkach okreslonych ustawami.

Art. 88. Organy nadzoru maja prawo zadania informacji i danych, dotyczacych organizacji i funkcjonowania gminy, niezbednych do wykonywania przyslugujacych im uprawnien nadzorczych.

Art. 89. 1. Jezeli prawo uzaleznia waznosc rozstrzygniecia organu gminy od jego zatwierdzenia, uzgodnienia lub zaopiniowania przez inny organ, zajecie stanowiska przez ten organ powinno nastapic nie pózniej niz w ciagu 14 dni od dnia doreczenia tego rozstrzygniecia lub jego projektu, z zastrzezeniem ust. 1a.
1a. Termin, o którym mowa w ust. 1, wynosi 30 dni, jezeli zatwierdzenie, uzgodnienie lub zaopiniowanie wymagane jest od organu stanowiacego jednostki samorzadu terytorialnego.
2. Jezeli organ, o którym mowa w ust. 1 lub 1a, nie zajmie stanowiska w sprawie, rozstrzygniecie uwaza sie za przyjete w brzmieniu przedlozonym przez gmine, z uplywem terminu okreslonego w ust. 1 lub 1a.
3. Do zatwierdzania, uzgadniania lub opiniowania przez organy gminy rozstrzygniec innych organów przepisy ust. 1, 1a i 2 stosuje sie odpowiednio.

Art. 90. 1. Wójt obowiazany jest do przedlozenia wojewodzie uchwal rady gminy w ciagu 7 dni od dnia ich podjecia. Akty ustanawiajace przepisy porzadkowe wójt przekazuje w ciagu 2 dni od ich ustanowienia.
2. Wójt przedklada regionalnej izbie obrachunkowej, na zasadach okreslonych w ust. 1, uchwale budzetowa, uchwale w sprawie absolutorium oraz inne uchwaly rady gminy i zarzadzenia wójta objete zakresem nadzoru regionalnej izby obrachunkowej.

Art. 91.1. Uchwala lub zarzadzenie organu gminy sprzeczne z prawem sa niewazne. O niewaznosci uchwaly lub zarzadzenia w calosci lub w czesci orzeka organ nadzoru w terminie nie dluzszym niz 30 dni od dnia doreczenia uchwaly lub zarzadzenia, w trybie okreslonym w art. 90.
2. Organ nadzoru, wszczynajac postepowanie w sprawie stwierdzenia niewaznosci uchwaly lub zarzadzenia albo w toku tego postepowania, moze wstrzymac ich wykonanie.
2a. Przepisu ust. 2 nie stosuje sie do uchwaly lub zarzadzenia o zaskarzeniu rozstrzygniecia nadzorczego do sadu administracyjnego.
3. Rozstrzygniecie nadzorcze powinno zawierac uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie o dopuszczalnosci wniesienia skargi do sadu administracyjnego.
4. W przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru nie stwierdza niewaznosci uchwaly lub zarzadzenia, ograniczajac sie do wskazania, iz uchwale lub zarzadzenie wydano z naruszeniem prawa.
5. Przepisy Kodeksu postepowania administracyjnego stosuje sie odpowiednio.

Art. 92. 1. Stwierdzenie przez organ nadzoru niewaznosci uchwaly lub zarzadzenia organu gminy wstrzymuje ich wykonanie z mocy prawa w zakresie objetym stwierdzeniem niewaznosci, z dniem doreczenia rozstrzygniecia nadzorczego.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje sie do uchwaly lub zarzadzenia o zaskarzeniu rozstrzygniecia nadzorczego do sadu administracyjnego.

Art. 92a. W przypadku zlozenia przez organ gminy skargi na rozstrzygniecie nadzorcze, sad administracyjny wyznacza rozprawe nie pózniej niz w ciagu 30 dni od dnia wplyniecia skargi do sadu.

Art. 93. 1. Po uplywie terminu wskazanego w art. 91 ust. 1 organ nadzoru nie moze we wlasnym zakresie stwierdzic niewaznosci uchwaly lub zarzadzenia organu gminy. W tym przypadku organ nadzoru moze zaskarzyc uchwale lub zarzadzenie do sadu administracyjnego.
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, wydanie postanowienia o wstrzymaniu wykonania uchwaly lub zarzadzenia nalezy do sadu.

Art. 94. 1. Nie stwierdza sie niewaznosci uchwaly lub zarzadzenia organu gminy po uplywie jednego roku od dnia ich podjecia, chyba ze uchybiono obowiazkowi przedlozenia uchwaly lub zarzadzenia w terminie okreslonym w art. 90 ust. 1, albo jezeli sa one aktem prawa miejscowego.
2. Jezeli nie stwierdzono niewaznosci uchwaly lub zarzadzenia z powodu uplywu terminu okreslonego w ust. 1, a istnieja przeslanki stwierdzenia niewaznosci, sad administracyjny orzeka o ich niezgodnosci z prawem. Uchwala lub zarzadzenia traca moc prawna z dniem orzeczenia o ich niezgodnosci z prawem. Przepisy Kodeksu postepowania administracyjnego co do skutków takiego orzeczenia stosuje sie odpowiednio.

Art. 95. (skreslony).

Art. 96. 1. W razie powtarzajacego sie naruszenia przez rade gminy Konstytucji lub ustaw, Sejm, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, moze w drodze uchwaly rozwiazac rade gminy. W przypadku rozwiazania rady gminy Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra wlasciwego do spraw administracji publicznej, wyznacza osobe, która do czasu wyboru rady gminy pelni jej funkcje.
2. Jezeli powtarzajacego sie naruszenia Konstytucji lub ustaw dopuszcza sie wójt, wojewoda wzywa wójta do zaprzestania naruszen, a jezeli wezwanie to nie odnosi skutku - wystepuje z wnioskiem do Prezesa Rady Ministrów o odwolanie wójta. W przypadku odwolania wójta Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra wlasciwego do spraw administracji publicznej, wyznacza osobe, która do czasu wyboru wójta pelni jego funkcje.";

Art. 97. 1. W razie nierokujacego nadziei na szybka poprawe i przedluzajacego sie braku skutecznosci w wykonywaniu zadan publicznych przez organy gminy, Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra wlasciwego do spraw administracji publicznej, moze zawiesic organy gminy i ustanowic zarzad komisaryczny na okres do dwóch lat, nie dluzej jednak niz do wyboru rady oraz wójta na kolejna kadencje.
2. Ustanowienie zarzadu komisarycznego moze nastapic po uprzednim przedstawieniu zarzutów organom gminy i wezwaniu ich do niezwlocznego przedlozenia programu poprawy sytuacji gminy.
3. Komisarza rzadowego powoluje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody, zgloszony za posrednictwem ministra wlasciwego do spraw administracji publicznej.
4. Komisarz rzadowy przejmuje wykonywanie zadan i kompetencji organów gminy z dniem powolania.

Art. 98. 1. Rozstrzygniecia organu nadzorczego dotyczace gminy, w tym rozstrzygniecia, o których mowa w art. 96 ust. 2 i art. 97 ust. 1, a takze stanowisko zajete w trybie art. 89, podlegaja zaskarzeniu do sadu administracyjnego z powodu niezgodnosci z prawem w terminie 30 dni od dnia ich doreczenia.
2. Przepis ust. 1 stosuje sie odpowiednio do rozstrzygniec dotyczacych organów zwiazków i porozumien miedzygminnych.
3. Do zlozenia skargi uprawniona jest gmina lub zwiazek miedzygminny , których interes prawny, uprawnienie albo kompetencja zostaly naruszone. Podstawa do wniesienia skargi jest uchwala lub zarzadzenie organu, który podjal uchwale lub zarzadzenie albo którego dotyczy rozstrzygniecie nadzorcze.
3a. Do zlozenia skargi na rozstrzygniecie organu nadzorczego, dotyczace uchwaly rady gminy, doreczone po uplywie kadencji rady, uprawniona jest rada gminy nastepnej kadencji w terminie 30 dni od dnia wyboru przewodniczacego rady.
4. Do postepowania w sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2, stosuje sie odpowiednio przepisy o zaskarzaniu do sadu administracyjnego decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej.
5. Rozstrzygniecia nadzorcze staja sie prawomocne z uplywem terminu do wniesienia skargi badz z data oddalenia lub odrzucenia skargi przez sad.

Art. 98a. 1. Jezeli wlasciwy organ gminy, wbrew obowiazkowi wynikajacemu z przepisów art. 190 ust. 2 i 6 i art. 194 ust. 1 ustawy, o której mowa w art. 24b ust. 6, art. 26 ust. 2 i 5 ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezposrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. Nr 113, poz. 984, Nr 127, poz. 1089 i Nr 214, poz. 1806) oraz art. 5 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia dzialalnosci gospodarczej przez osoby pelniace funkcje publiczne, w zakresie dotyczacym odpowiednio wygasniecia mandatu radnego, mandatu wójta, odwolania ze stanowiska albo rozwiazania umowy o prace z zastepca wójta, sekretarzem gminy, skarbnikiem gminy, kierownikiem jednostki organizacyjnej gminy i osoba zarzadzajaca lub czlonkiem organu zarzadzajacego gminna osoba prawna, nie podejmuje uchwaly, nie odwoluje ze stanowiska lub nie rozwiazuje umowy o prace, wojewoda wzywa organ gminy do podjecia odpowiedniego aktu w terminie 30 dni.
2. W razie bezskutecznego uplywu terminu okreslonego w ust. 1, wojewoda, po powiadomieniu ministra wlasciwego do spraw administracji publicznej, wydaje zarzadzenie zastepcze.
3. Przepisy art. 98 stosuje sie odpowiednio.

Art. 99. 1. (skreslony).
1a. Przepisy o nadzorze nad gminami stosuje sie odpowiednio do zwiazków i porozumien miedzygminnych .
2. W sprawach zwiazków i porozumien miedzygminnych, wykraczajacych poza granice województwa, organy nadzorcze dzialaja w zakresie swojej wlasciwosci miejscowej i za posrednictwem organów nadzorczych wlasciwych ze wzgledu na siedzibe wladz zwiazku lub porozumienia, chyba ze statut zwiazku lub porozumienie przekazuje uprawnienia nadzorcze Prezesowi Rady Ministrów.

Art. 100. Postepowanie sadowe, o którym mowa w artykulach poprzedzajacych, jest wolne od oplat sadowych.

Art. 101. 1. Kazdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostaly naruszone uchwala lub zarzadzeniem podjetymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, moze - po bezskutecznym wezwaniu do usuniecia naruszenia - zaskarzyc uchwale lub zarzadzenie do sadu administracyjnego.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje sie, jezeli w sprawie orzekal juz sad administracyjny i skarge oddalil.
2a. Skarge na uchwale lub zarzadzenie, o których mowa w ust. 1, mozna wniesc do sadu administracyjnego w imieniu wlasnym lub reprezentujac grupe mieszkanców gminy, którzy na to wyraza pisemna zgode.
3. W sprawie wezwania do usuniecia naruszenia stosuje sie przepisy o terminach zalatwiania spraw w postepowaniu administracyjnym.
4. W sprawach, o których mowa w ust. 1, stosuje sie odpowiednio art. 94.

Art. 101a. 1. Przepisy art. 101 stosuje sie odpowiednio, gdy organ gminy nie wykonuje czynnosci nakazanych prawem albo przez podejmowane czynnosci prawne lub faktyczne narusza prawa osób trzecich.
2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, sad administracyjny moze nakazac organowi nadzoru wykonanie niezbednych czynnosci na rzecz skarzacego, na koszt i ryzyko gminy.

Art. 102. Przepisów rozdzialu niniejszego nie stosuje sie do decyzji indywidualnych w sprawach z zakresu administracji publicznej, wydawanych przez organy gmin, ich zwiazków lub samorzadowe kolegia odwolawcze. Kontrole instancyjna w tym zakresie oraz nadzór pozainstancyjny i kontrole sprawowana przez sad okreslaja przepisy odrebne.

Art. 102a. W sprawach, o których mowa w niniejszym rozdziale, nie stosuje sie przepisu art. 52 § 3 i 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postepowaniu przed sadami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270).

Rozdzial 11
Przepis koncowy

Art. 103. Ustawa wchodzi w zycie w terminie i na zasadach okreslonych ustawa - Przepisy wprowadzajace ustawe o samorzadzie terytorialnym, z wyjatkiem art. 5 ust. 4 i art. 17, które wchodza w zycie z dniem ogloszenia.